De dodo, een uitgestorven vogel. ©Roelant Savery, Wikimedia
Een van de oorzaken van de huidige massa-extinctie is overbevolking, schrijft Ehrlich. Voorkomen we extinctie door overbevolking terug te dringen?
‘Overbevolking is zeker de belangrijkste factor, maar er komen ook andere aspecten bij kijken. Ons consumptiepatroon is minstens zo belangrijk. Stel dat er niemand meer bijkomt en iedereen consumeert evenveel als wij in het westen: dan is je probleem net zo groot als wanneer je een toename hebt van de totale wereldbevolking en de meeste mensen in ontwikkelingslanden verschrikkelijk weinig blijven eten.’
Economische groei leidt tot meer consumptie. Moeten we economische groei daarom inperken?
‘Ik zie het artikel van Ehrlich als een oproep voor een fatsoenlijke discussie over alternatieven voor het idee dat economische groei nodig is om welvaart in stand te houden. Het concept economische groei is taboe, het is niet bespreekbaar, terwijl het de veroorzaker is van een hele hoop ellende. Het staat buiten kijf dat de aarde eindig is en dat je niet oneindig kunt groeien. Op een gegeven moment loop je tegen een grens aan.
Het staat buiten kijf dat de aarde eindig is en dat je niet oneindig kunt groeien.
Om een voorbeeld te noemen: als de bevolking vergrijst, wordt er onmiddellijk geroepen dat daar iets tegen moet gebeuren. We worden gestimuleerd meer kinderen te krijgen, want als er minder mensen zijn, zijn er minder mensen die geld kunnen verdienen en groeit de economie niet. Dat willen we niet, want het is slecht voor onze welvaart en dus moeten er mensen bijkomen. Maar wanneer stop je? We zitten met een heleboel mensen in een heel klein land, het is wel een keer genoeg.’
Moeten we schrikken van Ehrlichs onheilspellende woorden over massa-extinctie?
‘Ja, absoluut en de meeste mensen weten dat ook. Maar omdat we dit al zo vaak horen, raak je erdoor afgestompt. Over 10 tot 30 jaar beginnen sommige soorten uit te sterven en dan zijn we ze echt kwijt. Die planten en dieren zijn de kwetsbaren in onze samenleving waar we voor op moeten komen.’
Volkskrant publiceerde een artikel over het onderzoek van Ehrlich op 12 juli. Daarin gaf WUR-ecoloog Frank van Langevelde weerwoord door te zeggen dat Ehrlich te weinig kijkt naar lokale successen zoals initiatieven tegen ontbossing en stroperij. Wat vindt u van dat argument?
‘Van Langevelde heeft zeker een punt, daar kan je best meer aandacht aan geven. Maar het neemt niet weg dat het een druppel op een gloeiend plaat is. Enerzijds hebben we goede initiatieven, anderzijds wordt er een nieuwe weg door de Amazone aangelegd waardoor het hele woud open ligt voor exploitatie en in korte tijd ontzettend veel soorten verdwijnen. Dus ja, we behalen successen, maar het nettoresultaat is nog steeds verlies van biodiversiteit.’
Het onderzoek van Ehrlich gaat over gewervelde dieren. Hoe zit het dan met andere organismen en planten?
‘In grote lijnen staan gewervelden symbool voor alle andere soortengroepen. Bij de ene soortengroep zal het minder snel gaan dan bij de andere. Een centrale wet in de ecologie is dat je een paar algemene soorten hebt en veel vrij zeldzame soorten. Die laatste zullen het eerst verdwijnen. Dat is zo bij zoogdieren, maar dat geldt net zo goed voor insecten, planten en amfibieën.’
Wat betekent de massa-extinctie voor de toekomst van de aarde?
‘Dit is de zesde massaextinctie. Aan voorgaande massaextincties lagen andere oorzaken ten grondslag. De meest recente was waarschijnlijk door de inslag van een meteoriet, waardoor dinosauriërs zijn uitgestorven en zelfs hele evolutionaire takken zijn verdwenen. Na die extincties ging de evolutie gewoon verder en er ontstonden weer nieuwe soorten.
Als je cynisch bent, dan kan je zeggen dat de mens ook wel een keer zal uitsterven.
Als je cynisch bent, dan kan je zeggen dat de mens ook wel een keer zal uitsterven en dat daarna het ecosysteem aarde zich weer zal herstellen met nieuwe soorten. Voor de aarde als ecosysteem is het dus niet zo schokkend als straks vijftig procent van de soorten verdwenen is, maar voor ons als mensheid wel. Wij als mensen zijn onderdeel van het ecosysteem op aarde en dat realiseren we ons vaak niet, totdat er een of ander virus overspringt van dieren op mensen. We zijn afhankelijk van een hele heleboel dieren en planten voor ons voortbestaan.’