Wetenschap
Visie

‘Koolmees is kanarie in de kolenmijn’

Koolmezen op de Veluwe lijden onder kalkgebrek, zo melden diverse media. Volgens dierecoloog Hugh Jansman van Wageningen Environmental Research is het probleem nog veel breder en zijn de koolmezen slechts het topje van de ijsberg.
Tessa Louwerens

De eieren van koolmezen op de Veluwe breken snel, komen vaak niet uit en de jonge koolmezen hebben soms gebroken pootjes. Dit is een gevolg van de verzuring, zo melden het NRC en het AD.

De Veluwe ziet er toch goed uit? Is de verzuring zo erg?‘Als mensen over de Veluwe lopen, vinden ze het prachtig. Maar als onderzoeker zie je het in een ander licht. In de jaren tachtig zijn de arme zandgronden door de zure regen al uitgespoeld. Nu is stikstof, in de vorm van ammonium uit de intensieve veehouderij, de belangrijkste oorzaak voor bodemverzuring. Door stikstof in de bodem neemt de beschikbaarheid van essentiële mineralen zoals calcium en magnesium af, waardoor deze niet in planten en uiteindelijk dus ook niet hogerop in de voedselketen terechtkomen.’

Gaat het echt zo slecht met de koolmezen? ‘Als je naar het hele Veluwgebied kijkt, valt dit wel mee. Vogels die bijvoorbeeld meer in de buurt van de bebouwde kom leven, krijgen ook kalk binnen via de schelpenpaadjes. Wanneer je specifiek naar de arme zandgrondbossen kijkt of in gebieden met heideontginning, dan lijkt er wel degelijk een probleem te zijn. Als je gedetailleerder in de nestkasten kijkt, dan valt op dat er meer mislukkingen zijn.’

Waarom zijn juist koolmezen de dupe?‘Verzuring is voor meer planten en dieren een probleem, maar koolmeesjes worden uitgebreid gemonitord. Ze zijn wellicht de kanarie in de kolenmijn. Provincies bepalen het natuurbeleid en er wordt voornamelijk onderzoek uitgezet naar soorten die in Natura 2000-gebieden als doelsoort zijn bestempeld. Het probleem is dat stikstofstudies voornamelijk kleinschalige zijn. Maar als ik alles bij elkaar optel, krijg ik sterk het idee dat het totale ecosysteem van de arme zandgronden zwaar onder druk staat.’

En nu?‘Verzuring is net als de klimaatdiscussie een erg complex en grotendeels onzichtbaar probleem. Nederland is het meest bemeste land ter wereld en als we de vermesting niet tegengaan, blijft het dweilen met de kraan open. Om dit probleem beter te doorgronden, is er meer grootschalig en langdurig onderzoek nodig.’

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.