Na antibioticagebruik verdwijnen de meeste sporen van antibiotica uit de kip. Nu blijkt echter dat een deel bewaard blijft in de veren. Door naar de positie en verdeling van een antibioticum in en op de veren te kijken, kunnen de Rikilt-onderzoekers aangeven om welk type antibioticum-behandeling het ging en in welk stadium van het kippenleven die is toegediend. Die gegevens kan de controleur vervolgens vergelijken met de antibioticum-administratie van de pluimveehouder. Als de verenscan afwijkt van de administratie, is er mogelijk oneigenlijk gebruik in het geding. Volgens onderzoeker Tina Zuidema is dit een krachtig hulpmiddel om het off-label en onnodige gebruik van antibiotica terug te dringen.
De onderzoekers gebruikten vloeistofchromatografie gekoppeld met massaspectrometrie (LC-MS/MS) om de antibiotica in de kippenveren aan te tonen. Massaspectrometrie is een veel gebruikte techniek om moleculen te kunnen identificeren. Die identificatie vindt plaats aan de hand van de massa’s van verschillende brokstukken van het te onderzoeken molecuul.Elk antibioticum heeft zijn eigen ‘fingerprint’. De onderzoekers kunnen zo ruim veertig verschillende antibiotica onderscheiden. Op basis van de verdeling in en op de veren kunnen zij tevens vaststellen of die lang- of kortgeleden zijn toegediend en op welke wijze ze zijn toegediend.
Zuidema: ‘Dierenartsen schrijven doorgaans een hoge concentratie antibiotica voor in een beperkt aantal dagen. Dit dient vastgelegd te worden in de VoederKetenInformatie. Aan de hand van verenonderzoek kan deze administratie gecontroleerd worden en oneigenlijke toepassing van antibiotica gedetecteerd worden.’
Met deze methode kun je kippen testen op de boerderij of aan de slachtlijn of ze met antibiotica zijn behandeld. Maar de analyse met de vloeistofchromatograaf is te duur en duurt te lang om als quickscan te kunnen gebruiken. Daarom werkt het Rikilt ook aan snelle en goedkope methoden die ter plekke zijn toe te passen. Ook test het instituut de inzetbaarheid van commercieel verkrijgbare tests. ‘Als dan antibiotica worden gevonden die afwijken van de administratie, kunnen we verder zoeken met de LC-MS/MS.’
Rikilt voerde het onderzoek uit in opdracht van de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit (NVWA) en het ministerie van Economische Zaken. Zuidema hoopt over enkele jaren een goede praktijktest te kunnen toepassen.