‘Meet the mysterious soil life’ heet het project waar begin dit jaar crowd-funding voor van start ging. Het doelbedrag van 10.000 euro werd onlangs gehaald. Daar waren precies 137 gevers voor nodig. ‘Individuen en bedrijven uit binnen- en buitenland gaven tussen de 15 en 500+ euro’, zegt bodemecoloog Gerlinde de Deyn enthousiast. Zij is een van de initiatiefnemers van het project dat het langzame ondergrondse bodemleven op onze tijdsschaal zichtbaar wil maken.
De Deyn en collega-bodemwetenschappers Ingrid Lubbers en Willem-Jan van Groenigen werken samen met kunstenaar en microfotograaf Wim van Egmond. Het viertal begon twee jaar geleden met het vastleggen van het ondergrondse leven van de worm. Dat leverde duizenden praktisch identieke foto’s op, die aaneengesmeed tot een film plotseling tot leven kwamen. De Deyn gebruikt de filmpjes regelmatig en met veel succes tijdens symposia en presentaties.
Sterker nog, kleine fragmenten uit de opnamen trokken tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen een wereldpubliek. In een filmpje op youtube
van de hoogtepunten uit de sterk op natuur en ecologie gerichte openingsceremonie zitten drie beelden van het Wageningse experiment verwerkt. Je moet wel goed opletten, waarschuwt De Deyn. De fragmenten duren een seconde en zijn te vinden op 17 minuten en 26 seconden, 32 en 35 seconden.
De foto’s die nu in de kelder van Atlas worden geschoten, laten de ondergrondse interacties tussen plantenwortels en bodemleven zien. In een smalle (een centimeter dikke) plak potgrond zijn zaden van mais, pompoen en bonen geplaatst. Een soort toneellampen zorgen voor een dag/nacht-ritme. Twee camera’s registreren met tussenpozen van een kwartier afzonderlijk wat zich bovengronds en in de bodem afspeelt. Aan elkaar gelast en versneldafgespeeld moet dat uniek beeld opleveren.
Dat is de simpele versie. In de praktijk is er heel wat gepuzzel voorafgegaan aan de opstelling die nu staat.. Wat werkt en wat niet? Hoe voorkom je hinderlijke reflecties als je met flitslicht door een glasplaat fotografeert? Hoeveel warmte mogen de lampen afgeven, voordat condens- en schimmelvorming in de afgesloten opstelling de boel verziekt? De opstelling zelf hangt letterlijk van tape, klemmetjes en landbouwplastic aan elkaar.
Dit is de beste manier om te laten zien dat de bodem voortdurend in beweging is
Gerlinde de Deyn
Naast de nieuwe opstelling staan nog twee soortgelijke installaties. In de ene wordt vastgelegd hoe wikke in landbouwgrond wortelknolletjes ontwikkelt voor stikstofbindende bacteriën. De andere installatie brengt de ontkieming en groei van eikenboompjes in bosgrond in beeld. De eikenproef loopt al drie maanden. Een blik op de teller leert dat de camera al bijna 10.000 foto’s heeft geschoten. Dat levert vele gigabytes aan materiaal op.
Volgens De Deyn is het project geen wetenschappelijke proef, maar is het voorall bedoeld als illustratie van wetenschap. ‘Je kunt op deze manier goed plantkundige en ecologische principes demonstreren. Dit zijn dingen die nog nooit op deze manier in beeld zijn gebracht. Ikgebruik de beelden bijvoorbeeld in de nieuwe MOOC’s. Dit is de beste manier om te laten zien dat de bodem voortdurend in beweging is. Maar je weet het nooit, misschien zien we toch wel iets nieuws.’