Sinds Ploumen minister van hulp én handel is, is de term inclusieve handel in zwang. Dat wil zeggen handel en investeringen waar ook de armsten in ontwikkelingslanden van profiteren. Er gaat veel geld naarontwikkelingsprojecten die -soms samen met importerende bedrijven- formele organisaties zoals coöperaties opzetten voor handel.
Maar in praktijk is inclusieve handel lang niet altijd succesvolle handel, zegt Mangnus. Zij is adviseur economische ontwikkeling bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) en promoveerde vorige week bij de leerstoelgroep Knowledge, Technology and Innovation. Mangnus observeerde negen maanden lang ruim honderd boeren en handelaren in tarwe en sesamzaad in het zuiden van Mali.
Ze onderzocht twee coöperaties, die grotendeels alleen op papier bleken te bestaan. De ene, een sesamcoöperatie, was door boeren opgezet om daarmee hulp van donor IFDC te kunnen krijgen. De andere, voor de handel in graan, was van bovenaf opgelegd en functioneerde helemaal niet. ‘Maar dat wil niet zeggen dat er niet werd samengewerkt’, zegt Mangnus. ‘Alleen veel flexibeler en minder geformaliseerd dan veel donoren of overheden graag zouden zien.’
Boeren zijn bijvoorbeeld ook handelaar, licht Mangnus toe. Er zijn ook handelaren die tijdelijk op een plantage in Ivoorkust werken. Handelaren zijn heel selectief in hun keuze met wie ze samenwerken en testen de vaardigheden van potentiële partners. Ze geven eerst een klein bedrag mee, bijvoorbeeld 50 euro. Komt de partner de volgende week met winst terug, dan krijgen ze een iets groter bedrag mee. Mangnus: ‘Sommigen groeien groter, anderen blijven hun hele leven voor vijftig euro per week inkopen.’
Mangnus gelooft ook na haar onderzoek nog steeds dat het helpen van arme boeren met hun handel kan bijdragen aan armoedebestrijding. ‘Er gaat veel goed bij Nederlandse ontwikkelingshulp. Maar niet iedereen is een ondernemer, en daar gaan beleidsmakers soms wel van uit. We kunnen nog betere interventies doen door beter te kijken naar de bestaande organisatie van handel.’
Ontwikkelingsorganisaties moeten zich volgens Mangnus minder bezighouden met het opstellen van statuten en regels van bijvoorbeeld een nieuwe coöperatie, maar mensen helpen de vaardigheden te krijgen die goede handelaars nodig hebben.