Het lijkt zo eenvoudig. Hout is biomassa, oftewel vastgelegd CO2. Bij het verstoken van hout komt die CO2 vrij. Maar plant je nieuwe bomen dan wordt er ander CO2 vastgelegd. Onder de streep is het dus een emissie- en dus klimaatneutraal proces. Maar zo eenvoudig is het allemaal niet, legt Eric Arets van Alterra uit. Twee zaken gooien roet in het eten.
In de eerste plaats is dat de tijdsfactor. Er gaat flink wat tijd overheen voordat een pas geplante jonge boom evenveel biomassa heeft vastgelegd als een volwassen boom die is geveld voor de stook. ‘In eerste instantie krijg je dus na kap een flinke dip in de opnamesnelheid van CO2’, zegt Arets. ‘Daarnaast levert het verstoken van hout per eenheid energie meer CO2 op dan het verstoken van fossiele brandstoffen. Dat komt door verschillen in efficiëntie van het stookproces.’ De verschillen kunnen behoorlijk oplopen. Gas bijvoorbeeld levert zeventig procent minder uitstoot op dan hout.
‘Je kunt dus niet zomaar aannemen dat het opstoken van hout klimaatneutraal is’, zegt Arets. Wetenschappers noemen die (deels tijdelijke) extra uitstoot de koolstofschuld. Een schuld die je kunt afbetalen: jonge bomen worden immers vanzelf weer groot. Die afbetalingstermijn hangt van een groot aantal factoren af. Welke soort boom gebruik je, gebruik je resthout of primair hout, de manier van bosbeheer of het tijdstip van kap. En dat maakt het geheel dus behoorlijk ingewikkeld.
Gebruik liever resthout. Maar ook daar zitten weer haken en ogen aan
Eric Arets
Arets en collega’s rekenden die schuld uit. De verschillen zijn aanzienlijk. Het aflossen van de koolstofschuld kan uiteenlopen van enkele jaren tot wel meer dan een eeuw. Dat laatste is het geval als stukken bos louter voor de stook worden gekapt of gedund. Afbetaling kost dan decennia tot wel 135 jaar. Is het dus misschien beter om maar helemaal geen hout te verstoken? Arets: ‘Dat zou ik niet durven zeggen. Het hangt heel erg van de omstandigheden af. Bijvoorbeeld van wat er anders met dat bosareaal zou worden gedaan. Het is heel moeilijk om dat in eenvoudige indicatoren te vangen.’
Primair hout verstoken, zou je volgens Arets in ieder geval niet moeten doen. ‘Gebruik liever resthout. Maar ook daar zitten weer haken en ogen aan. Dood hout in bossen heeft ook een belangrijke ecologische functie. Naast het CO2-vraagstuk spelen ook andere aspcten een rol.’ Het beste advies dat Arets kan geven is hout vooral slim te gebruiken. ‘Eerst als hoogwaardig bouwmateriaal en andere toepassingen en pas in laatste instantie als stookhout. De overheid zou bijvoorbeeld het gebruik van hout in de bouw kunnen stimuleren.’