(Foto: Shutterstock)Carbonylsulfide (COS) is chemisch gezien verwant met CO2; een van de zuurstofatomen is vervangen door een zwavelatoom. Het kleurloze gas komt in kleine hoeveelheden voor in de atmosfeer en speelt daar een belangrijke rol bij het ontstaan van zogeheten sulfaat-aerosolen, kleine druppeltjes in water opgelost zwavelzuur. Die aerosolen weerkaatsen hoog in de stratosfeer zonlicht en zorgen daardoor voor een koeleffect.
Afbraakproduct
De theorie is dat COS voornamelijk wordt uitgestoten door onze oceanen, legt Krol uit. ‘Het is een afbraakproduct van het leven in de oceanen. De verblijftijd in de atmosfeer is zo’n twee jaar. Het wordt net als CO2 opgenomen door planten of verdwijnt onder invloed van zonlicht als sulfaat-aerosol in de stratosfeer.’ Maar hoe die processen precies verlopen waar de variatie aan COS in de atmosfeer mee samenhangt, is voor een groot deel onbekend.
Krol wil, samen met de Utrechtse en Groningse partners in het project, die rol van COS in het mondiale klimaatsysteem duidelijker krijgen. Dat gaan ze onder andere doen door middel van nauwkeurige metingen. Het innovatieve daaraan is volgens Krol dat wordt geprobeerd de isotopensamenstelling van het COS in de atmosfeer in kaart te brengen. Zwavel (de S in COS)
komt voor in een lichte en zwaardere varianten. Planten nemen deze soorten in verschillende mate op.
AirCores
Wetenschappers kunnen uit dergelijke metingen vergaande informatie halen over de herkomst en opname van het COS. ‘In Utrecht gaan we die meetmethoden verder verfijnen en vervolgens de isotopensamenstelling van genomen monsters vaststellen. Dat is heel fundamenteel onderzoek.’ Krol en collega’s gaan daarnaast verticale COS-profielen in de atmosfeer meten tot wel 30 kilometer hoogte. Dat gebeurt met een nieuwe techniek die AirCores heet.
Balansen
‘AirCores zijn buisjes die je met een soort weerballon op grote hoogte brengt’, legt Krol uit. ‘Daar knapt de ballon en valt de buis, die zich door de lage druk vacuum heeft gezogen, naar beneden. Tijdens die val vult de buis zich met lucht. Dan is het een kwestie van de buis terugvinden en de luchtsamenstelling bepalen.’ Alle metingen en bepalingen vinden hun weg in nieuwe modellen die volgens Krol tot doorbraken moeten leiden in de gekoppelde balansen van CO2 en COS.
Krol krijgt 2,5 miljoen euro voor het project dat vijf jaar duurt. In Wageningen levert dat werk op voor twee aio’s. In Utrecht doen een aio en een postdoc mee en in Groningen een postdoc.