Wetenschap
Natuur & milieu

Gifkikkers kiezen kraambed met zorg

Amazone gifkikkers zijn kieskeurig als het gaat om de plek van het kraambed en de kleuterschool. Het draait allemaal om succes.

Het vrouwtje van de amazone gifkikker (Ranitomeya amazonica) legt haar eitjes bij voorkeur in kleine poeltjes water in de bladoksel van een bepaalde bromelia. Als na twee weken de eitjes uitkomen, worden de dikkopjes op de rug van de vader naar een grotere poel van een andere soort bromelia gebracht. Daar groeien ze op tot wat ze zijn: gifkikkers. De ouders zoeken die poelen met zorg uit, blijkt uit studie van Erik Poelman (leerstoelgroep Entomologie) en collega’s van Alterra en het NIOO. Huwelijksleven Poelman is gespecialiseerd in plant-insectrelaties, maar is daarnaast al sinds zijn masterstudie gefascineerd door gifkikkers. In dit geval de amazone gifkikker, een kleine groep gifkikkers met een interessant huwelijksleven. ‘Alle mogelijke strategieën van voortplanting en de betrokkenheid van de ouders daarbij, vind je in deze kleine familie van gifkikkers.’ Er zijn soorten waar alleen de man voor de jongen zorgt, soorten waar de vrouw dat doet en soorten waarbij de ouders samen de zorgtaak op zich nemen. Hoe is dat ontstaan? Guyana Van oudsher zijn het volgens Poelman de mannetjes die zorgden. Maar ergens in de loop van de evolutie zijn vrouwtjes bij die zorg betrokken geraakt. De vraag is welke ecologische factoren daar aan ten grondslag liggen. Om daar een antwoord op te krijgen, ging Poelman na waar de amazone gifkikker op let bij de keuze van de broedplaats voor het ei en de opgroeiplek voor de larve. Dat onderzoek vond plaats op drie verschillende plekken in Frans Guyana. Bijvoeren Vrouwtjes leggen hun eitjes vrijwel uitsluitend in kleine en ondiepe waterpoeltjes dichtbij de grond en gericht op het zuiden. Dat is logisch. De overlevingskansen voor een eitje in zo’n kleine poel zijn veel groter dan in een grote poel waar veel vijanden zijn. Het nadeel van zo’n kleine poel is dat er weinig te eten is. Bij sommige soorten gifkikker heeft het vrouwtje daar wat op gevonden: ze voert bij met eitjes die niet bevrucht zijn. Zo bemoeit ze zich dus actief met de ouderzorg. Kannibalistisch Als de eitjes uit zijn, wordt er verhuisd. Mannetjes vervoeren de larven op hun rug naar grotere en voedselrijke poelen. Die vallen niet alleen minder snel droog, maar bevatten ook veel meer voedsel. De jongen hebben drie maanden nodig om kikker te worden. Er moet dus genoeg te eten zijn. En dikkopjes zijn kannibalistisch; ze eten elkaar op als dat kan. De vader schuwt daarbij geen enkel middel. Hij offert desnoods andere larven die hij bij andere vrouwtjes heeft verwekt. Poelman vermoedt dat het mede dit soort gedrag is dat ervoor heeft gezorgd dat vrouwtjes zich met de zorg zijn gaan bemoeien. ‘Voor een vrouwtje is het natuurlijk ongunstig als een mannetje haar nakomelingen opoffert ten gunste van een larve die hij bij een ander vrouwtje heeft. Dit soort conflictsituaties hebben het proces versnelt dat vrouwtjes bij de zorg betrokken raken.’

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.