Wetenschap - 26 januari 2012

'Gevaarlijk virus gewoon publiceren'

Rotterdamse en Amerikaanse virologen hebben een onderzoek naar vogelgriep voorlopig stilgelegd op verzoek van de Amerikaanse regering. Die is bang dat terroristen met de onderzoeksuitkomsten biologische wapens zouden kunnen maken. De onderzoekers hadden een versie van het vogelgriepvirus H5N1 gemaakt dat mogelijk overdraagbaar is van mens naar mens en wilden de DNA-volgorde ervan publiceren. Moet je dergelijke informatie in de openbaarheid te brengen? Jawel, vindt virologiehoogleraar Just Vlak.

'In principe kan iemand anders zo'n virus ook maken', zegt Vlak. 'Dit is geen heel geheimzinnig onderzoek. Eerder hebben virologen ook al het Spaanse-griepvirus, honderd jaar geleden veroorzaker van een pandemie, nagemaakt en gepubliceerd. Het punt is: er zijn maar een paar labs in de wereld die dit kunnen maken. Je moet veel kennis hebben om een mutatie gericht te kunnen maken en je hebt speciaal gereedschap nodig. Een gespecialiseerd lab kan dat in een paar maanden, maar in Wageningen hebben we daar niet de ervaring en apparatuur voor. Namaken zou in ons geval jaren kosten.
Ik zou het onderzoek openbaar maken en daarna gaan werken aan maatregelen, zoals vaccinontwikkeling. De mutatie die de onderzoekers hebben gemaakt, zal vermoedelijk ook een keer in de natuur ontstaan. De vraag is dan of het virus snel spreidt onder de natuurlijke selectiedruk. Ik weet niet of de onderzoekers de kans op een epidemie met dit virus hebben berekend. Dat is vrij belangrijke informatie.
Deze nieuwe mutant is volgens de onderzoekers zeer virulent, dus we moeten wel alert zijn. Maar ik geloof niet in een informatiestop over dit virus. Je kunt het ook niet aan duizend kenners vertellen, want dan ligt de kennis op enig moment op straat. In 1973 is ook geprobeerd om een stop op de ontwikkeling van genetische modificatie te krijgen, maar de werkelijkheid achterhaalt je.'