Wetenschap - 3 november 2011

Geld als water

tekst:
Joris Tielens

Fors prijskaartje moet waterschaarste beheersbaar maken. Op watermarkt verkopen de armen water aan de rijken.

9-verdroogd-meer.jpg
De wereldwijde vraag naar voedsel en energie stijgt snel, en daarmee ook de vraag naar water. Tegelijkertijd neemt de beschikbaarheid juist af, door klimaatverandering. Dat dwingt ons om te zoeken naar een nieuwe manier om het water te verdelen. Dat zegt dr. David Zetland, een Wageningse econoom, in het boek The End of Abundance, dat zojuist is verschenen. Met zijn boek, geschreven voor niet academici, wil hij naar eigen zeggen meer economisch denken aanbrengen in het debat over waterbeheer.
Overheidsinstanties het water laten verdelen werkte prima in een periode van overvloed, maar die tijd is voorbij, zo luidt zijn stelling. 'We hebben radicaal nieuwe manieren nodig om water te beheren, met minder overheid en meer markt.' Kort gezegd komt het erop neer dat de econoom een watermarkt wil creëren, waar boeren de kostbare grondstof kunnen verhandelen. In ontwikkelingslanden moeten burgers een eigendomsrecht krijgen op een deel van de waterrijkdom van een land, in de vorm van wateraandelen. De waterrechten die iemand niet nodig heeft, kunnen verhuurd worden aan wie het zich kan veroorloven, om een zwembad te vullen of een akker te bevloeien. 
Inefficiënt of corrupt
Water verhandelen is controversieel, want drinkwater is een basale behoefte van de mens. In Europa zijn we gewend aan goedkoop water uit de kraan als een publieke dienst. Maar dat is niet vanzelfsprekend in de rest van de wereld, zegt Zetland. 'De overheidsdiensten die verantwoordelijk zijn voor het leveren van water zijn vaak inefficiënt of corrupt. Vooral in ontwikkelingslanden, maar ook in de VS.'
Daarom werkt overheidsregulering niet, zo meent hij. Economische instrumenten, zoals een hogere prijs voor water, helpen volgens hem wel. Een hogere rekening zorgt immers voor een blijvende prikkel om minder water te gebruiken. 
'Een beetje gratis, betaal de rest'
Om ervoor te zorgen dat mensen niet van de dorst dood gaan, stelt Zetland een beleid voor van wat hij noemt 'some for free, pay for more'. De eerste honderd liter per persoon per dag moet gratis zijn.  
Door de waterrechten te verhuren die ze zelf niet nodig hebben, kunnen de armen hun inkomen verhogen, en zo hun voedselzekerheid vergroten. 'Het mooie is dat de armen onze liefdadigheid niet meer nodig hebben als ze ons hun water kunnen verkopen.'

Zie www.theendofabundance.com voor het boek.