Europese bossen steeds jonger

Ouder bos bevat per hectare meer koolstof dan jonger bos. Vanwege dat leeftijdseffect fungeren Europese bossen als een zogeheten koolstofput. Maar die leeftijdsfactor is niet het hele verhaal, zegt Mart-Jan Schelhaas van Alterra. De Europese bossen zijn de sinds WO-II gemiddeld namelijk jonger geworden: van 67 jaar in 1950 tot 60 jaar in 2010. Dat is de conclusie uit een reconstructie van de leeftijdsopbouw van de bossen in Europa gedurende de afgelopen zestig jaar. Backcasting De leeftijdsopbouw van de huidige bossen is over het algemeen goed bekend. Maar hoe die opbouw zich de afgelopen zestig jaar heeft ontwikkeld veel minder. Niet alle landen inventariseren hun bosbestand even goed of op dezelfde manier. Er zijn daarom tal van hiaten in die kennis. Wat heeft er voorheen gestaan op een plek waar nieuwe bomen zijn aangeplant? Schelhaas en een groep internationale collega’s hebben dat overzicht nu wel. Om de leemtes in de data op te vullen is gebruik gemaakt van backcasting, een methode om ‘terug te kijken’ in het verleden. ‘Elk land heeft regels voor het kappen van bomen. Als je die beheerregels omgekeerd toepast kun je in feite terugkijken’, legt Schelhaas de methode kort uit. Voor 25 Europese landen en tachtig procent van het bos is op die manier de opbouw in leeftijdsklassen vastgesteld. Dichter begroeid En daar komen verrassende resultaten uit. Zo was het bos in de jaren vijftig, vlak na de WO-II, veel ouder dan gedacht. Schelhaas: ‘We dachten dat er in de oorlog veel gekapt zou zijn en vervangen door nieuwe aanplant na de oorlog.’ Maar dat is dus niet zo. In 1950 was een kwart van het bos ouder dan een eeuw; sinds 1980 is nog maar 17 procent van het bos zo oud. Desondanks nam de koolstofopslag toe. Schelhaas denkt dat dat komt doordat de bossen nu dichter begroeid zijn dan toen. Rond hun dertigste jaar groeien bomen het hardst en leggen dus veel biomassa (koolstof) vast. Grote verschillen De verschillen binnen Europa zijn enorm. De gemiddeld oudste bossen vind je in Zwitserland (85 jaar), de jongste in Ierland (19 jaar). Die jonge leeftijd komt doordat er heel veel is bijgeplant. Nederlands bos is gemiddeld 56 jaar oud. Maar dat is wel dertien jaar ouder dan in 1950. De grootste verandering vond plaats in Finland. Het bos werd daar tengevolge van industriele kap in zestig jaar liefst 39 procent jonger: van 102 naar 63 jaar. Schelhaas: ‘De trends in de verschillende landen kloppen redelijk bij wat wij al wisten of dachten. Maar het comlpete plaatje is toch net anders dan we dachten En daar hebben we nu harde cijfers van.’ De nieuwe gegevens maken het onder andere makkelijker om de effecten in te schatten van bosbeheer op de koolstofkringloop en dus klimaatverandering.