© Roelof Kleis Saemenvatting in et Stellingswarfs, staat er op het omslag van het kleine boekje. De geboren en getogen Stellingswerfse Sigrid Dassen heeft het eigenhandig aan alle proefschriften toegevoegd. Als ode aan de taal van haar ouders. Het liefst had ze de tekst bij de officiële Engelse en Nederlandse samenvatting gevoegd. Maar dat mocht niet, vertelt ze. Het promotiebureau gaf daar geen toestemming voor. De regels verbieden het.BeugelDe samenvatting van een proefschrift moet in het Engels. ‘Een of twee samenvattingen in andere talen is toegestaan’, voegt het promotiereglement daaraan toe. Maar een dialect is geen taal, vult het bureau die regel in. Het verzoek om ook een samenvatting in het Stellingwarfs te mogen schrijven, werd aldus geweigerd. Een losbladige toevoeging kon volgens Dassen wel door de beugel.
Maar het Stellingswarfs ís helemaal geen dialect. Sinds begin deze maand niet meer tenminste, toen het Rijk met de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland een convenant tekende dat het Nedersaksisch officieel als taal erkent. Stellingwarfs is een van talen van het Nedersaksisch, naast het Grönings, Drèents, Urkers, Oost-Veluws, West-Veluws, Sallaans. Tweants en Achterhooks.
Mijn ouders spreken het wel, maar ze hebben het ons niet aangeleerd
Sigrid Dassen
Op verzoek leest Dassen een stukje voor. ‘Maar ik kan het niet zo goed, hoor. Mijn ouders spreken het wel, maar zij hebben het ons niet aangeleerd.’ Jammer, vindt ze achteraf. ‘De laatste jaren vraag ik als ik thuis kom altijd of ze het ook met ons willen spreken. Het is zo’n mooie taal. Die samenvatting in het proefschrift is een goede gelegenheid om dat te laten zien en te delen met andere mensen.’
Bojemeteri’jeweb
Het maken van de tekst had best nog wat voeten in de aarde. Om het allemaal goed te krijgen, nam ze taalexpert Henk Bloemhoff in de arm. Taalkundige Bloemhoff promoveerde op het Stellingwarfs en is grondlegger van het Stellingswarfs Woordeboek. Dat leverde fraaie vondsten op. Want hoe vertaal je voedselweb in een taal waarin dat woord niet voorkomt? ‘We kamen uit op bojemeteri’jeweb.’
Dassen heeft al heel wat reacties op haar actie gehad. ‘Van collega’s en familieleden. Die vinden het prachtig om te lezen. Sommigen zeiden dat de Stellingswarfse samenvatting beter te volgen was dan die in het Nederlands.’ En daar is Dassen ‘slim bliede mit’. De studie zelf overigens, uitgevoerd bij het NIOO, gaat over de invloed van de soortenrijkdom van planten op het bodemleven. Zorgt meer plantensoorten voor een rijker palet aan micro-organismen?
Ontdekking
Niet zonder meer, is het antwoord. ‘De soortenrijdom van bodemleven wordt niet zozeer bepaald door het aantal verschillende plantensoorten, maar door individuele eigenschappen van die planten. Door de worteldichtheid bijvoorbeeld of de start van de plantengroei.’ Verrassend was de ontdekking dat schimmelnetwerken van mycorrhiza de groei van zaailingen vertraagt. Algemeen wordt gedacht dat die netwerken de plantengroei juist bevorderen.
‘De schimmels leven in symbiose met de plant. Ze leveren dan fosfaat en stikstof in ruil voor suikers’, legt Dassen uit. ‘Maar er zijn ook soorten die vals spelen. Die nemen meer dan ze geven. Bij een volwassen plant is dat niet zo erg, maar bij zaailingen kennelijk wel. Ze gaan er niet dood van, maar de groei wordt vertraagd. Dat is onze theorie tenminste.’
Sigrid Dassen verdedigt komende maandag 29 oktober in de Aula haar proefschrift Diversity relations of plants and soil microbes. Aanvang 16.00 uur.