Wetenschap - 18 augustus 2011

Eerst honger, dan geld

Ondanks de famine early warning systems en eerdere waarschuwingen brak er hongersnood uit in de Hoorn van Afrika. Wat ging er mis? Het extra budget voor noodhulp van de donoren kwam te laat los, zegt Thea Hilhorst, hoogleraar Rampenstudies.

3honger-hoorn-van-afrika.jpg
'Het early warning system heeft gewerkt. Vorig jaar september kwam de waarschuwing binnen dat er hongersnood zou komen in de Hoorn van Afrika vanwege de aanhoudende droogte. Ethiopië heeft daar toen alert op gereageerd door extra voedsel aan te vragen bij het wereldvoedselprogramma. Ook Kenia kwam in actie. Het punt is: op een gegeven moment was het wereldvoedselprogramma door zijn budget heen. Toen moesten regeringen met extra geld over de brug komen. En die komen pas in actie als de hongersnood er al is, want dan pas kun je politiek scoren.
In Somalië lag de noodhulp bovendien stil door een combinatie van politieke factoren. Het gedeelte dat gecontroleerd wordt door de strijdgroepen van Al-Shabaab, was afgesloten voor hulporganisaties. De Verenigde Staten, de belangrijkste donor van voedselhulp, zien Al-Shabaab als terroristische organisatie en stelden hulp aan Al-Shabaab strafbaar. Hulporganisaties die 'belasting' betaalden aan Al-Shabaab om voedsel ter plekke te krijgen, liepen het risico berecht te worden. Die keken dus wel uit. Twee weken geleden hebben de VS die wet buiten werking gesteld om noodhulp mogelijk te maken.
Er is structureel behoefte aan voedselhulp in de Hoorn van Afrika. Ethiopië krijgt elk jaar hulp van het wereldvoedselprogramma om 5 miljoen mensen te voeden. Zonder die structurele steun zouden er 10 tot 15 miljoen mensen aan de noodhulp zitten. De regering heeft een ontwikkelingsprogramma opgezet om ervoor te zorgen dat de inwoners dat voedsel zelf kunnen verbouwen of kopen.
Wij onderzoeken dat programma. Het is niet gemakkelijk, vanwege de arme bodem, de overbevolking, de klimaatverandering en slecht functionerende markten. De ambitie van het programma, dat mensen op eigen benen kunnen staan, is prachtig, maar de praktijk is weerbarstig. Je vervangt noodhulp niet zo even door structurele ontwikkeling.'