Wetenschap - 18 april 2002

Druif gebruikt stofwisseling schimmel voor eigen doeleinden

Wetenschappers dachten dat ze de moleculaire loopgravenoorlog tussen de druif en de grauwe schimmel hadden doorgrond. Als de Botrytis cinerea de druif aanvalt, dan maakt de druif een gifstof aan die de schimmelgroei afremt en de schimmel moet de gifstof weer onschadelijk maken. Een mooie theorie, recht-toe, recht-aan. Maar de werkelijkheid is een graadje complexer, ontdekten Wageningse fytopathologen. De druif manipuleert de schimmel om de gifstof zelf aan te maken.

"Druiven maken resveratrol", zegt dr Sander Schouten. "Daarvan vermoedden we al dat die stof de groei van schimmels remt. Maar de grauwe schimmel maakt het enzym laccase, dat resveratrol onschadelijk maakt. Dachten we." De Wageningers ontdekten echter dat het enzym de groeiremmer weliswaar omzet, maar niet neutraliseert. Het enzym plakt moleculen van de stof aan elkaar tot de nog effectievere groeiremmer viniferine.

Maar het verhaal is daarmee nog niet afgelopen. "Sommige schimmels uit Italiaanse wijnstreken maken juist erg veel van dat enzym aan", zegt Schouten. "Dat zou je niet verwachten. Kennelijk is het enzym toch nuttig voor de schimmel." Misschien, speculeert de onderzoeker, gebruikt de schimmel zijn gevoeligheid voor viniferine wel als een soort kookwekker. Schouten: "Druiven maken minder resveratrol aan als de vruchten rijp zijn, en dan worden de schimmels dus pas actief. Precies op tijd." | W.K.