© pixabay
Solynta werkt met een nieuwe veredelingsmethode, waarbij ze aardappels kweekt uit ouderlijnen met weinig genetische variatie. Op die manier kan het bedrijf heel snel nuttige eigenschappen inbrengen. Wetenschappelijk directeur Pim Lindhout van Solynta verwacht over vier jaar een commercieel interessant ras op de markt te zetten.
Revolutie
De aanpak van Solynta is een revolutie in aardappelland. Aardappels hebben vier chromosomen die ook nog eens verschillen, ofwel heterozygoot zijn. Dat maakt het inkruisen van nuttige eigenschappen lastig. Veredelaars moeten veel nakomelingen maken en daar dan de aardappel met de juiste eigenschappen uitvissen. Omdat nooit alle gunstige eigenschappen voor smaak, bewaarbaarheid en ziekteresistentie in een keer in zo’n nakomeling terechtkomen, zijn veel kruisingsproeven nodig. Als ze de ideale nakomeling na 10 tot 15 jaar hebben, klonen ze die in de vorm van pootaardappelen.
Variatie
Solynta werkt met aardappels met twee chromosomen die vrijwel identiek zijn. Dat beperkt de genetische variatie bij kruising enorm. Vervolgens kruiste Lindhout ouderlijnen van deze aardappel met aardappelsoorten die een resistentie-gen hadden tegen phytophthora. Door in twee ouders een ander resistentie-gen in te bouwen en deze vervolgens te kruisen, ontstond een aardappel met een dubbele resistentie. Dat lukt Solynta verrassend snel, in een periode van twee jaar.
Zaad
Daarmee is er nog geen geschikte consumptieaardappel. Solynta gaat de komende jaren ook nuttige genen voor smaak, houdbaarheid en andere eigenschappen inkruisen in de genetisch vereenvoudigde aardappel. Het bijzondere aan deze aardappel wordt dat hij niet gekloond hoeft te worden in de vorm van pootgoed, maar dat de ouderlijnen zaad produceren dat identieke aardappels geeft.
Biologisch
Solynta claimt dat ze in 2021 een commercieel ras met duurzame phytophthora-resistentie op de markt kan brengen. Daarmee gaat ze de concurrentie aan met de gangbare aardappelveredelingsbedrijven die onlangs een convenant tekenden met een aantal supermarkten om in 2020 meervoudig phytophthora-resistente biologische aardappels te hebben. Deze veredelaars werken op klassieke wijze met aardappels met vier chromosomen en pootgoed.
Ook met die klassieke veredeling zijn de laatste jaren resultaten geboekt. Er zijn al een handvol aardappelrassen met 1 resistentie-gen tegen phytophthora op de markt, maar die enkelvoudige resistentie kan makkelijk worden doorbroken door de agressieve en wendbare ziekteverwekker. Ook deze biologische rassen moeten meerdere resistentiegenen krijgen.
Modificatie
Dan is er ook nog een derde manier om duurzaam resistente aardappels te krijgen. Veredelaars kunnen heel gericht en snel resistentiegenen uit wilde aardappels in consumptie-aardappels inbouwen met behulp van cisgenese. Op die manier kun je snel resistente aardappels ontwikkelen, toonde de WUR aan in het project Duurzame Resistentie tegen Phytophthora (Durph). Maar door Europese wetgeving is genetische modificatie niet toegestaan in de aardappelteelt. In de Verenigde Staten en Canada zijn echter al resistente cisgene aardappelrassen toegelaten.
Wapenwedloop
Over vijf jaar zijn er dus resistente aardappels tegen phytophthora, maar welke veredelingsmethode daarbij leidend is, is nog ongewis. De hamvraag is eigenlijk: met welke methode kun je de snel muterende aardappelziekte langdurig onderdrukken? De Wageningse phytophthora-deskundige Francine Govers heeft wel een voorspelling. Met de trage traditionele aardappelveredeling loop je altijd achter de feiten aan in de wapenwedloop tussen veredelaars en phytophthora.
lees ook
Sneller een nieuwe aardappel
Wagenings bedrijf Solynta nationaal icoon
Alleen nog ziekteresistente aardappelen
Phytophthora is veredelaars te vlug af