Wetenschap - 12 april 2007

Diabetesmedicijn verzacht gevolgen overgewicht

Het nieuwe diabetesmedicijn Rosiglitazone remt de aanmaak van ontstekingseiwitten door vetcellen. Dat ontdekte dr. Ping Wang, die 29 maart in Maastricht promoveerde. ‘We begrijpen nu beter hoe deze medicijnen werken en wat overgewicht in het lichaam doet’, zegt haar begeleider dr. Jaap Keijer van onderzoeksinstituut RIKILT.

Artsen schrijven Rosiglitazone voor aan diabetespatiënten die niet meer goed reageren op insuline. Het medicijn hecht aan het eiwit PPAR in de vetcel, een sensor die jonge vetcellen aanspoort te groeien en de insulinegevoeligheid verbetert. ‘We hebben vetweefsel lange tijd gezien als iets waar we liever zo min mogelijk van willen hebben’, zegt Keijer. ‘Nu weten we dat vetweefsel een ontgiftende functie heeft. Het slaat vetzuren op. Het voorkomt dat die vetzuren voor een langere periode door het lichaam circuleren en schade veroorzaken.’
Bij ernstig overgewicht wordt vetweefsel echter overbelast. Onderzoekers denken dat vetcellen daardoor afsterven, en vervolgens door immuuncellen worden opgeruimd. Daarbij komen ontstekingseiwitten vrij, die andere cellen in het lichaam verhinderen om nog voedingsstoffen op te nemen. Naarmate dat proces ernstiger vormen aanneemt, verliezen cellen steeds meer van hun gevoeligheid voor insuline, en gaan de vetzuren door het lichaam zwerven. ‘Medicijnen als Rosiglitazone stoppen dat proces’, zegt Keijer. ‘Wangs onderzoek maakt duidelijk waarom. Stel je rijpe vetcellen bloot aan Rosiglitazone, dan loopt de aanmaak van ontstekingseiwitten terug.’
Wang heeft ook bestudeerd wat rijpe vetcellen doen als ze worden geprikkeld door insuline. Zo ontdekte ze een paar nieuwe eiwitten die vetcellen aanmaken, waarvan de precieze functie nog niet duidelijk is.
Haar onderzoek is pionierswerk, aldus Keijer. ‘Het is binnen de voedingswetenschap het eerste onderzoek dat effecten van stimuli bestudeert met zowel transcriptonomics als proteomics.’ Dat betekent dat onderzoekers alle genen meten die de cel afleest (transcriptonomics), en ook alle eiwitten meten die een cel aanmaakt (proteomics). Wangs promotieonderzoek was een gezamenlijke onderneming van Universiteit Maastricht, RIKILT en het in Wageningen gevestigde Centrum voor Humane Nutrigenomics.