Een Leids-Wagenings team publiceerde deze resultaten 2 mei in het tijdschrift Proceedings of the royal society B. De onderzoekers vergeleken het voortplantingssucces van mannetjesvlinders zonder inteelt en na kruisingen tussen broer en zus voor één of twee generaties. Al deze drie groepen fladderden door een – natuurlijk ingerichte – kooi op zoek naar vrouwtjes. Op hun geslachtsorganen kreeg elk een andere kleur fluorescerend poeder. Na afloop bekenden vrouwtjes dus letterlijk kleur over hun escapades. Dit bevestigde het relatieve succes van de ‘gewone’ mannen. Zij paarden ongeveer twee keer zo vaak als exemplaren met milde of ernstige inteelt. Interessant werd het in de tweede conditie. Daar fladderden vrouwtjes rond wier antennes – waarmee ze mannelijke feromonen waarnemen – waren bestreken met nagellak (voor nieuwsgierigen: de vlindervrouw van nu draagt Rimmel London 60 Seconds). Wat bleek: de verschillen verdwenen en vrouwtjes kozen even vaak voor mannetjes met of zonder inteelt. ‘De negatieve effecten van inteelt op het paringssucces van mannen,’ schrijft Bas Zwaan, hoogleraar erfelijkheidsleer, in een e-mail, ‘[ontstaan] doordat ze letterlijk minder scoren, door hoe ze ruiken.’ Het is dus niet hun slechtere conditie die de vrouwtjes waarnemen. Het onderzoek bekeek deze praktische fitness wel, bijvoorbeeld hoe goed de vlinders vlogen. Onderzoekers joegen hen twee minuten op door een kooi en zagen dat de ‘normale’ vlinders minder vaak hoefden te landen tijdens hun manoeuvres. Mannetjes met inteelt zijn dus minder bedreven vliegers en hebben bovendien vijf procent minder volume aan borstspieren. Maar deze effecten ontstonden pas bij twee generaties inteelt, terwijl vrouwtjes na één generatie genoeg wisten. Nog een aanwijzing dat de feromonen het ‘eerlijke signaal’ waren van de fitness. Een enkele chemische stof blijkt de mannetjes te verraden, uit hun cocktail van drie feromonen. Bij inteelt bleken mannetjes minder MSP1 en -2 te maken. Na correctie – onder andere voor lichaamsomvang – bleek alleen het verschil van MSP2 significant; minus 17 procent. De afname was al zichtbaar bij milde inteelt en werd niet significant erger bij verdere kruisingen van broers en zussen. Zwaan baalt dat ze één experiment niet hebben uitgevoerd: de mannetjes besprenkelen met een feromonenmengsel om te kijken of ze weer echte Don Juans werden: ‘Ik denk dat als we dit hadden gedaan, we mogelijk Nature of Science hadden gehaald.’
De geur van inteelt
Onwelriekende mannen hoeven niet te rekenen op veel vrouwelijke belangstelling. Maar zij kunnen zich in ieder geval nog wassen. Voor mannetjes van de Afrikaanse vlindersoort Skeeloog bosbruintjie (Bicyclus anynana) is verstoppen er niet bij. Wanneer zij lijden aan inteelt, ruiken vrouwtjesvlinders dat en laten hen links liggen. Een slim mechanisme: aangezien vijftig procent van deze…
