Toch knaagt er iets bij mij. Joris Luyendijk, de man die honderden werknemers uit de financiële sector interviewde, benadrukt namelijk dat financiële professionals ook best normale mensen zijn. In het NRC-artikel ‘Panama mag, dus wat houdt ze tegen’ schrijft Luyendijk hoe normale mensen toch belastingontwijking hebben kunnen faciliteren.
Zijn beschrijving bevat ingrediënten zoals extreem hoge werkdruk, veel interne concurrentie en het continue risico je baan te verliezen. Onder die extreme druk schakelen mensen hun morele kompas uit. ‘Je raakt exclusief gericht op “corporate survival”: je werk afkrijgen’, schrijft Luyendijk.
Natuurlijk, een universiteit is geen bank en onze werkdruk is vast niet zo extreem, maar de principes in ons vakgebied zijn vergelijkbaar. Ook onze carrière is onzeker. Ook onze werkdruk wordt als te hoog ervaren en het al of niet binnenhalen van een Nature- of Science-publicatie kan onze toekomst maken of breken. Toegenomen competitie voor onderzoeksbeurzen en de overheidsambitie om de wetenschappelijke productiviteit verder te vergroten, zetten alles verder onder spanning.
Ik denk dat wij preventieve conclusies moeten trekken uit de Panama Papers. Laten we gewoon stoppen met de H-index, tenure track en al die andere competitie-elementen. Ja, de productiviteit van de wetenschap zal ongetwijfeld afnemen en wellicht keldert Wageningen UR op internationale ranglijsten. Jammer dan. Betrouwbare en moreel verantwoorde wetenschap is te belangrijk om op het spel te zetten voor een beetje meer productiviteit.
Stijn van Gils (28) doet promotieonderzoek naar ecosysteemdiensten in de landbouw. Maandelijks beschrijft hij zijn worsteling met het systeem wetenschap.
Lees alle columns van Stijn