Onderzoekers van de leerstoelgroepen Nematologie, Bodemkwaliteit en het NIOO ontdekten dit door bodems in de kas bloot te stellen aan gesimuleerde droogten en wateroverlast. Ze publiceerden er 28 mei over in het tijdschrift PNAS. Relevant is de langdurige invloed die extreem weer via de bodem heeft op het vestigingssucces van exoten. Lokale planten en exoten reageerden namelijk verschillend op de weergeschiedenis, die als een nalatenschap (legacy) achterblijft in het bodemleven. Wanneer een bodem zware regen en/of droogte kende in het voorseizoen groeiden lokale planten meestal slechter, terwijl exoten relatief onaangedaan waren. Een fenomeen dat momenteel bijzonder relevant is. Door klimaatverandering schuiven leefgebieden van planten langzaam op naar het noorden. ‘Bovendien wordt aangenomen,’ zegt Wim van der Putten, buitengewoon hoogleraar bij Nematologie, ‘dat extreme weerevents zich vaker voordoen door klimaatverandering.’ Begrip van de legacy helpt te voorspellen welke planten zich succesvol noordelijker vestigen. De onderzoekers gebruikten 64 middelgrote plantenbakken die in een kas stonden. Sommigen kregen te maken met een droogte van 28 dagen of heftige regenval die enkele dagen aanhield, waarna alle bakken weer even vochtig werden gemaakt. Vervolgens plantten de onderzoekers in elke bak 10 zaailingen van plantensoorten uit de uiterwaarden van de Waal. Hiervan was de helft lokaal en waren de andere verwante plantensoorten die als exoot in Nederland voorkomen. In een tweede experiment lieten de onderzoekers zien dat het bodemleven zorgt voor het ‘onthouden’. Ze groeiden hiervoor planten op grond uit het eerste experiment, die in de helft van de bakken werd gesteriliseerd om het bodemleven dood te maken. De verschillen tussen exoten en lokale planten verdwenen zonder bodemleven. Een bijzonder resultaat aangezien legacy-effecten tot dusver alleen waren gevonden door het bodemleven middels plantenwortels te beïnvloeden. Hoe het bodemleven precies verandert door extreem weer is nog niet duidelijk. Het zou kunnen dat ziekmakende bacteriën meer, of behulpzame schimmels minder kans krijgen. In de bakken achter het NIOO staan al weer nieuwe planten die dit moeten helpen uitzoeken. ‘Ik vind het jammer dat we de bodemmonsters twee jaar geleden niet hebben bewaard,’ zegt Van der Putten. Destijds vermoedde hij niet dat het zo snel mogelijk én betaalbaar zou worden al het leven in die bodem moleculair te herkennen.
Bodemleven ‘onthoudt’ extreem weer
Extreem weer, zoals een droogte, blijft na afloop invloed uitoefenen op het succes van planten - dit gebeurt via het bodemleven. Interessant als je de gevolgen van klimaatverandering voor ecosystemen wilt voorspellen.
