‘Je moet je gewoon excellent praten’, zei ik bloedserieus. Ik probeerde wat advies te geven aan een vriend die midden in een selectieprocedure voor een speciale beurs zit. Want ja, wat is dat nou precies, ‘excellent’? Het is een term die ondertussen zo vaak voorbijkomt dat ik me afvraag of het ondertussen nog wel iets zegt. Beurzen, wedstrijden of interessante uitdagingen: veel extracurriculaire activiteiten zijn bedoeld voor ‘excellente’ mensen. Als zoveel programma’s bedoeld zijn voor excellente mensen, krijgen we dan niet een soort van terminflatie?
Het is ook een vage term. Officieel betekent het zoiets als ‘van de hoogste kwaliteit’. Toch focussen de meeste programma’s zich (geheel terecht) niet alleen op cijfers. Daarmee lijken dergelijke selecties vooral te gaan om wie zijn of haar bijbaantjes en commissies het ‘excellentst’ kan praten. Die commissie X waarbij iemand drie vergaderingen bijwoont en wat mailtjes stuurt, blijkt uit eigen schrijven het meest zwaarste en leerzaamste wat iemand ooit heeft gedaan.
Verenigingsblad
Het valt ondertussen in hetzelfde rijtje als ‘interdisciplinair’ en ‘gedreven’. Maakt af en toe een stukje schrijven voor je verenigingsblad je nou echt interdisciplinair? En is iedere student niet gewoon gedreven? Minstens vijf jaar verdiepen in een vakgebied zonder loon of directe beloning vergt toch wel enig doorzettingsvermogen en gedrevenheid. Mocht er een selectieprocedure komen voor de Wageningse bachelors omdat de groei toch teveel blijkt, dan zal het woord ‘excellent’ vast en zeker ook gebruikt worden.
Een beetje rondsurfen op vacaturesites en LinkedIn laat al gauw zien dat ‘excellentie’ vooral op de universiteit gebruikt wordt. Ik ben geen enkele academische of bedrijfsvacature tegengekomen die ‘excellent-zijn’ als vereiste heeft. Zijn we ondertussen niet een beetje geobsedeerd door die term?
Misschien moeten programmamakers zich afvragen waar ze nu eigenlijk naar op zoek zijn
Op LinkedIn lijken de ‘excellenten’ plaats te hebben gemaakt voor de ‘analytische’, ‘creatieve’ ‘naar-een-uitdaging-zoekende professionals’. Oftewel de werkloze pas afgestudeerden. Kennelijk zijn er dan weer andere termen die in no time nietszeggend worden omdat ze door iedereen gebruikt worden. Zoiets als in een project alles als prioriteit bestempelen: als alles prioriteit heeft, heeft niets prioriteit.
Misschien moeten programmamakers en selectiecommissies zich afvragen waar ze nu eigenlijk naar op zoek zijn. Moeten alle programma’s een selectiewedstrijdje zijn ‘wie kan zichzelf het excellentst praten’? Volgens mij zoeken programma’s gewoon capabele studenten die genoeg tijd en zin hebben om zich in een extra project te storten. Als je nominaal cum laude meerdere studies doet in verschillende vakgebieden, mag je jezelf wel als interdisciplinair en excellent bestempelen. Maar ja, welke excellente student heeft er dan nog tijd voor extra programma’s?