© Guy Ackermans
Wetenschap wordt vaak uitgevoerd volgens een bepaald stramien. Maar dit kan ook anders, meent Haring. Hij laat zien dat je op een creatieve en speelse manier wetenschap kunt bedrijven. Tijdens zijn lezing geeft hij enkele inspirerende voorbeelden van mensen die buiten de lijntjes durfden te kleuren.
Succesvolle wetenschappers hebben vaak sterke persoonlijke drijfveren
Bas Haring
Dat begint al bij het stellen van de onderzoeksvraag. ‘Vaak laten onderzoekers zich leiden door vragen die hun aangereikt worden, bijvoorbeeld vanuit de leerstoelgroep of een project’, vertelt Haring. Volgens hem is het goed om ook je eigen vragen te stellen. ‘Veel succesvolle wetenschappers hebben sterke persoonlijke drijfveren.’
Ter illustratie laat hij een filmpje zien van middelbare scholier Jack Andraka, die op 15-jarige leeftijd een veelbelovende en betaalbare test voor pancreaskanker bedacht. Iets waar de wetenschap tot dan toe nog niet in was geslaagd. Andraka raakte gefascineerd door het onderwerp nadat een hechte vriend van de familie stierf aan de ziekte.
Jack Andraka (15) wint wetenschapsprijs
Het illustreert volgens Haring dat iedereen in principe onderzoek kan doen. ‘In de wetenschap wordt je vooral aangemoedigd om samen te werken en dat is ook goed. Maar soms kan het ook alleen. Andraka deed het grootste deel van zijn onderzoek thuis op zijn computer met behulp van Google en Wikipedia.’
Diepzee buffet
Het kan dus goed uitpakken om je eigen vragen te stellen. Daarnaast raadt Haring aan om wat vaker ‘out of the box’ te denken over de methodes die je gebruikt. Marinebioloog Craig Smith is daar volgens hem een mooi voorbeeld van. Smith onderzocht het leven in de diepzee bij Antarctica. Het nadeel is dat het leven op die dieptes schaars is en erg verspreid. Dus creëerde Smith een buffet. Hij regelde een dode walvis, voorzag die van een radiozender en liet hem naar de bodem zinken. Op deze manier vond Smith in korte tijd diverse nieuwe diersoorten in de diepzee. Dit voorbeeld illustreert volgens Haring dat er geen strakke regels zijn over de manier waarop je onderzoek moet uitvoeren. En dat je met een klein budget soms al veel kan bereiken.
Econoom William Phillips met zijn machine ©public domain
Geldstromen in water
Ook met het presenteren van je resultaten kan je volgens Haring creatief zijn. Dit hoeft niet per se in de vorm van een wetenschappelijke publicatie. Een mooi voorbeeld is de econoom William Phillips, bekend van de Phillips-curve, die de relatie tussen werkloosheid en inflatie beschrijft. Haring: ‘Je weet dat je het gemaakt hebt in de economie als je een Nobelprijs wint of als er een curve naar je vernoemd wordt.’
Voordat hij economie ging studeren werkte Phillips in Australië, onder andere als crocodile hunter en bioscoopmanager en later als ingenieur voor centrale verwarming op schepen. Pas op latere leeftijd ging hij Economie studeren. Zijn cijfers waren niet briljant en tijdens zijn master begon hij aan de bouw van een machine in een schuur in de tuin van zijn hospita. Dit alles omdat hij ervan overtuigd was dat hij economische processen inzichtelijk kon maken met behulp van stromend water.
Deze constructie van kleppen, slangen en pompen die Phillips bij elkaar scharrelde, werd bekend als de MONIAK machine. Niet lang daarna werd Phillips aangesteld als professor bij de London School of Economics. Haring: ‘Ik weet niet precies wat voor man Phillips is geweest. Maar ik stel me voor dat het iemand was die iets beter wilde begrijpen, niet alleen voor anderen, maar ook voor hemzelf. De machine hielp hem daarmee.’
Het thema spreekt van Haring spreekt veel mensen aan, zo blijkt uit de opkomst van bijna 200 man. De zaal reageert enthousiast op het verhaal, maar is wel sceptisch over de praktische uitvoering. Hoe financier je dit soort projecten bijvoorbeeld? Dat is ook best lastig zegt Haring. ‘Je kunt het universitaire systeem niet veranderen. Maar soms hoeft het dus ook niet zo veel te kosten.’ Haring wil ook niet suggereren dat iedereen zich nu op zijn zolderkamertje moet terugtrekken. ‘Het grootste deel van het onderzoek zal op conventionele manier worden uitgevoerd. Ik wil vooral laten zien dat het ook anders kan.’