Wetenschap - 13 november 2008

BACTERIE MAAKT LIGNANEN UIT VLAS HAPKLAAR

Door menselijke darmbacteriën los te laten op het kaf van de vlaskorrel, zijn voedingssupplementen te maken die de effecten van de overgang temperen. Tot die conclusie komt levensmiddelentechnoloog ir. Karin Struijs in haar proefschrift.

De afgelopen zes jaar verrichtte Struijs fundamenteel onderzoek naar de structuur van lignanen in vlas en de omzetting daarvan in het menselijk lichaam. Van vlaszaad – ook wel lijnzaad genoemd – is uit epidemiologisch onderzoek bekend dat het gezondheidsbevorderende effecten heeft. Naast de vezelrijkdom en de gunstige vetzuursamenstelling nemen de lignanen daarbij een speciale plaats in. Ze staan in de belangstelling als supplement voor vrouwen in de overgang.
Lignanen – ze zitten ook in brood of koffie – worden in de darmen namelijk afgebroken tot enterodiol en enterolactone, een soort zwakke namaakhormonen die waarschijnlijk botontkalking tegengaan, opvliegers voorkomen en wellicht ook de kans op borstkanker verminderen.
Struijs maakt voor haar onderzoek gebruik van het zeer lignanenrijke kaf van de vlaskorrel, een afvalproduct van de lijnzaadolie-persing dat nu meestal tot veevoer wordt verwerkt. Allereerst onderzocht ze de vorm waarin lignanen in vlaszaad voorkomen. Ze blijken, samen met andere componenten, grote, uiterst complexe moleculen te vormen waar het menselijk lichaam op zich niks aan heeft. Pas in de darmen wordt dat grote molecuul door een aantal speciale bacteriesoorten tot een nuttige, bioactieve vorm als enterodiol omgevormd.
Het vrijkomen daarvan is daarmee wel afhankelijk van de samenstelling van de darmflora. Die kan van persoon tot persoon verschillen, wat de effectiviteit van een vlassupplement onzeker maakt. Daarom dresseerde Struijs de darmbacteriën zo dat ze in het laboratorium al die omzettingsstap maakten. Zo is het mogelijk meteen de werkzame stof in een voedingssupplement te stoppen. ‘Dat is wel duurder’, aldus Struijs. ‘En ik moet nog wel een slag om de arm houden. Het is nog niet zeker of het lignaan in deze vorm de maag kan passeren.’ / Rik Nijland

Karin Struijs promoveert op maandag 17 november bij prof. Harry Gruppen, hoogleraar Levensmiddelenchemie.