Aarde eten? Beter van niet

Het eten van grond, oftewel geofagie, valt in het Westen niet in goede aarde. Zozeer zelfs dat het in de psychiatrie als een stoornis wordt gezien. Toch lijkt deze houding eerder uitzondering dan regel. Het eten van grond, zoals klei en kalksteen, gebeurt namelijk over de hele wereld. Dit zou onder andere helpen tegen darmklachten en zwangerschapsmisselijkheid. Anno 2012 is eetklei ook in Nederland verkrijgbaar, meegekomen in het kielzog van Afrikaanse en Surinaamse migranten. Vakantieadres Onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en instituut Rikilt laat nu zien dat deze klei hoge doses – natuurlijk ontstane – dioxines kan bevatten. Ze onderzochten hiervoor dertien producten die je in Nederland kunt kopen als Pimba en Mabele. MSc-studente Antonia Talidda analyseerde verder twintig kleistenen die Afrikaanse WUR-studenten vanaf hun vakantieadres opstuurden. Ook hier trof ze in enkele monsters hoge dioxinegehaltes aan. Het gaat hierbij om eetklei uit onder andere Zimbabwe, Nigeria en Ivoorkust. De resultaten zijn zorgelijke gezien de schade die dioxines aanrichten. Deze stoffen stapelen zich namelijk op in ons vetweefsel, en circuleren vervolgens in het lichaam. Resultaten uit dierproeven laten zien dat ze hierbij de ontwikkeling van ongeboren leven schaden. En ook na de geboorte treffen dioxines kinderen, omdat ze in de – vettige – moedermelk terechtkomen. Het is dan ook extra wrang dat vrouwen de klei vooral eten tijdens de zwangerschap. Body burden Toch blijft het exacte risico dat kinderen lopen een vraagteken, vertelt Rikilt-onderzoeker Ron Hoogenboom: ‘Zulke hoge blootstellingen zijn uitzonderlijk. Er is nooit goed gekeken naar de risico’s van zo’n stoot dioxine. Onderzoekers bekijken vooral hoeveel je elke dag binnen mag krijgen om toch niet aan een risicovolle body burden te komen.’ Toch raadt het voedingscentrum op grond van dit resultaat vrouwen in Nederland af [pdf] om klei te eten. Hoogenboom: ‘In Nederland zijn voor problemen als mineraalgebrek en misselijkheid genoeg andere middelen beschikbaar.’ Naast dioxines was al bekend dat de klei soms zware metalen bevat, zoals lood en arsenicum. Bovendien bevat grond wormeitjes en bacteriën. Ondanks reële risico’s kan geofagie een evolutionaire voordeel geven, schreef gedragsprofessor Philip Starks afgelopen juni in Scientific American. Zo kan het eten van grond mineralen aanvullen die – tijdelijk – ontbreken in voeding. Een andere hypothese stelt dat de klei gifstoffen wegvangt. Maar pas dus op voordat je aanvalt: het ene zandtaartje is het andere niet. De onderzoekers publiceren hun resultaten binnenkort in het tijdschrift Chemosphere.