Wetenschap - 16 februari 1995

Sla stoot bladluis af met stofje in floeemsap

Resistentie van sla tegen de Groene slaluis (Nasonovia ribisnigri) is gebaseerd op een voor deze bladluis onaantrekkelijk stofje in het floeemsap. Dit stelt ir M. van Helden, die 22 februari promoveert bij de entomologen prof. dr L.M. Schoonhoven, dr W.F. Tjallingii en organisch chemicus dr T.A. van Beek. Van Helden vond met Elektrische Penetratie Grammen (EPG) - een methode waarbij weerstandsverschillen in de plant worden gemeten - dat Groene slaluis sla pas afkeurt als haar stiletten tot in het floeem zijn doorgedrongen. Dit bevestigde zijn vermoeden dat de resistentie op een stofje in het floeem is gebaseerd en niet op stoffen die de plantencellen bevatten. Met EPG, een methode die door de vakgroep Entomologie is ontwikkeld, kon hij ook aantonen dat de luis er een half uur over doet om het floeem te bereiken en dat hij zijn stiletten voornamelijk tussen de cellen manoeuvreert.

De promovendus trachtte met diverse analyse-methoden te achterhalen wat de chemische verschillen waren tussen floeemsap van resistente sla en die van vatbare sla. Hij vergeleek hierbij totaal-extracten, maar dit leidde niet tot resultaat. Daarom ontwikkelde hij een biotoets. Hierbij houdt hij de luis steeds weer kleinere fracties van het floeemsap voor. Met de fracties die ze niet lusten gaat hij door. De fracties krijgt hij door het sap met verschillende oplosmiddelen te scheiden.

Deze biotoets lijkt veelbelovend, en Van Helden heeft dan ook van de Nederlandse organisatie van wetenschappen een beurs gehad om met zijn onderzoek door te gaan. Hij hoopt het stofje binnen een jaar te hebben gevonden. De biotoets kan vervolgens worden gebruikt om ook andere afstotende stoffen in floeemsappen te vinden. Heb je die eenmaal te pakken, zo schetst Van Helden een mogelijke toepassing, dan kun je het bijbehorende gen opsporen en deze in het gewas zetten dat door de betreffende luis wordt aangetast.