Wetenschap - 12 september 1996

Schimmel schakelt afweer plant uit

Planten hebben legio strategieen om zich tegen schimmels te verdedigen. Maar de schimmel heeft vaak evenveel manieren om die afweerreacties te ontduiken. De voor landbouwgewassen schadelijke schimmel Fusarium solani maakt het voor hem giftige enzym chitinase onschadelijk door het in tweeen te splitsen. Dit ontdekte ir M.B. Sela Buurlage, die 12 september promoveert bij fytopatholoog prof. dr ir P.J.G.M. de Wit. Ze deed haar onderzoek bij het Leidse biotech-bedrijf Mogen.

Mogen zet anti-schimmelgenen in wortels en andere gewassen. Deze plantenenzymen breken chitine en 1,3-glucaan af, beide belangrijke bestanddelen van schimmelcelwanden.

Sela isoleerde genen uit de tabaksplant voor drie anti-schimmeleiwitten. Door onderzoek aan de gezuiverde eiwitten ontdekte ze dat chitinases en glucanases elkaar nodig hebben bij het afbreken van de schimmelwand. Nog niet gekiemde schimmels maken als reactie op chitinase een eiwitsplitsend enzym dat chitinase splitst en onschadelijk maakt. De jonge schimmel haalt er het stukje enzym af dat bindt aan zijn celwandcomponent chitine.

Daarmee is echter nog niet bewezen dat de schimmel dat ook in het veld doet. De wortels met chitinase- en glucanase-genen, die Mogen nu twee jaar in het veld heeft getest, zijn nog steeds schimmelresistent. Waarschijnlijk omdat de schimmel, eenmaal in de plant, inmiddels een paar uur ouder is en de eiwitten niet meer kan splitsen.