Wetenschap - 18 mei 1995

Relatie stikstofbinder en vlinderbloemige nog onbekend

De manier waarop de stikstofbindende bacterie Rhizobium leguminosarum de vlinderbloemige voederwikke (Vicia sativa) aanzet tot knolvorming, is nog steeds onbekend. Dat het niet de zogeheten ENOD-genen zijn die als eerste worden aangeschakeld, ontdekte ir I. Vijn, die 9 mei promoveerde bij de moleculair biologen dr A. van Kammen en dr T. Bisseling.

Vlinderbloemige planten zoals voederwikke kunnen in symbiose met de bacterie Rhizobium stikstof binden. Voor de landbouw zijn deze stikstofbindende planten interessant, aangezien stikstof een beperkende factor is. Voorafgaand aan de symbiose scheidt de bacterie signaalstoffen uit die de knolvorming bij de plant op gang brengen. Dat is nodig voor de uiteindelijke stikstoffixatie.

Vijn onderzocht hoe de signaalstoffen van de bacterie de plant aanzetten tot knolvorming. Hiertoe isoleerde ze ENOD-genen uit de wikke. Uit onderzoek met de erwt wist de vakgroep al dat deze ENOD-genen tot expressie komen in een vroege fase van de knolvorming, zo'n acht uur na het toevoegen van bacterie-signaalstoffen. Maar de ENOD-genen bleken tych niet de eerste genen te zijn die de bacterie aanschakelt. Vijn kon dit aantonen door aan de plant en de signaalstof een stof toe te voegen die de eiwit-synthese remt. Waar deze remmer was toegevoegd, werden de ENOD-genen niet aangeschakeld. Dit zou wel het geval zijn als de signaalstof de ENOD-genen rechtstreeks zou herkennen en de plant niet eerst een eiwit moest vormen om de genen aan te schakelen.