Wetenschap - 19 januari 1995

Raaks-methode stimuleert zoektocht duurzame landbouw

Raaks-methode stimuleert zoektocht duurzame landbouw

Landbouwkundige vernieuwingen vloeien voort uit het samenspel van relevante actoren als boeren, industrielen, onderzoekers en leraren. Het is een diffuus proces waarbinnen de betrokkenen individueel en collectief proberen om doelen, alternatieven, bevorderende en beperkende factoren op elkaar af te stemmen. Raaks, Rapid or relaxed appraisal of agricultural knowledge systems, stimuleert daarbij een gelijkwaardige uitwisseling van ideeen en interpretaties en ondersteunt de formulering van concrete organisatie- en actievoorstellen. Doordat de deelnemers zowel gebruiker als bron van relevante kennis zijn, wordt het draagvlak voor uiteindelijke voorstellen vergroot, ook al worden de resultaten hierdoor minder voorspelbaar. Deze participatieve aanpak helpt voorkomen dat alleen gevestigde instituties de toon aangeven en bijvoorbeeld de zoektocht naar een duurzame landbouw frustreren. Een wezenlijke dialoog met critici is namelijk noodzakelijk, opdat veroorzakers van overproduktie en milieude
gradatie fundamenteel anders gaan denken.

Deze conclusies trekt drs P.G.H. Engel in zijn proefschrift Facilitating innovation waarop hij op 20 januari promoveert bij de vakgroep Voorlichtingskunde en de vakgroep Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. De Odyssee van Engel vloeide voort uit zijn werk als voorlichtingsdeskundige in Peru, Ghana, Colombia en Nederland en als consultant binnen het internationale landbouwonderzoek.

Engel analyseert op basis van theoretische inzichten en vijftig case studies in vijftien landen, hoe kennissystemen werken en hoe vernieuwingen worden gegenereerd en opgepikt. Op basis daarvan ontwikkelde hij Raaks. Deze methodiek kenmerkt zich door vernieuwing op te vatten als een onderhandelingsproces en zet met vragensets aan tot precisering van doelstellingen, randvoorwaarden en afspraken over de uitvoering. Raaks werd in vijftien veldsituaties in zes landen uitgetest en de ervaringen leerden volgens de promovendus, dat het een veelbelovende aanpak is om sociale actoren te ondersteunen bij de aanpak van complexe problemen.