Wetenschap - 12 oktober 1995

Oorzaak ontrafeld van verstoring werking schildklierhormoon

Ir M.C. Lans van de vakgroep Toxicologie heeft een model ontwikkeld om schadelijke stoffen te identificeren die de werking van het schildklierhormoon kunnen belemmeren. Bekend is dat toxische stoffen als pcb's en dioxines in de lever worden omgezet in metabolieten, stoffen die sterk lijken op het schildklierhormoon. Deze metabolieten binden uitstekend aan de transporteiwitten die normaal het schildklierhormoon in het bloed vervoeren; beter nog dan het hormoon zelf. Daardoor kan het hormoon zijn functie niet meer uitoefenen. Met name voor de mentale en fysieke ontwikkeling van ongeboren baby's kan dat consequenties hebben.

Ir M.C. Lans, die op 17 oktober promoveert bij prof dr J.H. Koeman van de vakgroep Toxicologie, heeft ontdekt welke molecuulstructuur een metaboliet moet hebben om te binden aan het transporteiwit. Met behulp van rontgen-diffractie-eiwitkristallografie heeft ze tevens ontdekt waarom deze metabolieten sterker binden aan het transporteiwit dan het schildklierhormoon zelf. Ze toonde aan dat de metabolieten een waterstofbrug vormen met het eiwit, waardoor ze steviger in het zadel van het transporteiwit komen te zitten. Lans maakte van deze bevindingen een model waarmee ook andere stoffen gescreend kunnen worden op een soortgelijke binding aan het schildkliertransporteiwit. Het landbouwbestrijdingsmiddel pentachloorfenol en natuurlijke plantestoffen als flavonoiden zijn voorbeelden van verbindingen die op grond van het model dezelfde werking kunnen hebben als de pcb's en dioxines, zegt Lans. De vakgroep Toxicologie gaat samen de Universiteit van Stockholm onderzoeken welke stoffen zo
'n werking hebben. De Europese Unie betaalt het project.