Wetenschap - 19 september 1996

Fusies in biotechnologie

Na het artikel in WUB 24 (29 augustus) over zaad- en chemiebedrijven gelezen te hebben, moest ik wel even Hoe(ch)sten. De jongste fusies van multinationals in zaden en biotechnologie en de opkomst van biotechnologie in de gewasbescherming zouden in het voordeel van boeren en consumenten werken. Het is jammer dat deze stelling niet expliciet wordt uitgelegd in het stuk, noch door de geinterviewde wetenschappers en politici, noch door de auteur zelf. Het gaat erom dat economische machten zich concentreren en vergroten (fusies) en dat de mens in toenemende mate de natuur, en specifieker de landbouwproductie, tracht te beheersen (biotechnologie). De vergelijking van deze ontwikkelingen met de huidige situatie is schrijnend. In de Oekraine worden sinds Tsjernobyl de verboden gewasbeschermingsmiddelen uit het westen gedumpt, omdat er niets anders mee te beginnen valt. Eventuele neveneffecten van deze dumpingen kunnen gemakkelijk onder de nucleaire dekmantel geschoven worden. Zo zouden deze
middelen al in de moedermelk aangetroffen zijn. Multinationals zijn niet voor niets multi-nationals. Zij kiezen hun nationaliteit afhankelijk van hun belang. Hoe groter de machtsconcentratie, hoe minder de juiste randvoorwaarden van de politiek iets voorstellen en hoe makkelijker deze multinationals hun belang elders weten te behartigen. De opvatting dat boeren en consumenten er belang bij hebben mits de politiek haar best doet, zoals geschreven is, getuigt dus niet van een brede blik op de wereld. En welk vertrouwen kunnen we stellen in het politiek-wetenschappelijke systeem nu er geen deugdelijke etiketten op de producten met de recentst gemodificeerde landbouwproducten komen en nu de gekke-koeienziekte eigenlijk een gekke-mensenziekte blijkt te zijn?

Of we worden er gek van, of we waren het al en besloten daarom onze koeien te beschouwen als machines opdat ze konden eten wat we wilden en opdat hun ziektes chemisch bestreden konden worden. Daarna besloten we bovendien om risicovolle verschijnselen van die gekke koeien te bagatelliseren om het volk rustig te houden. De grootste gunst van politiek, multinationalisme en wetenschap voor boer en burger in de hele wereld, is dat hij of zij zelf kan kiezen (to eat or not to eat) op basis van een eigen oordeel en voldoende informatie. De geschiedenis leert dat de specifieke lokale omstandigheden ook aangepast kunnen worden aan de rassen, in plaats van omgekeerd, zoals de weledelgeleerde heer Stam meent. Zo zal het ook wel met de consument en de gemodificeerde producten gaan. Niet alleen de producten worden gemodificeerd, maar ook degenen die zich ermee in leven houden. Maar dat was voor of na mijn tijd", zal men zeggen. Vooralsnog bieden verantwoordelijken in politi
ek, wetenschap en economische grootmachten tijdens hun tijd geen garanties voor de eigen opvattingen van boer en burger.