Wetenschap - 19 januari 1995

Afschaffing riool?

Het artikel van Lettinga in WUB 2 met een pleidooi voor het afschaffen van dure riolen voerde mijn gedachten terug naar een van mijn vorige levens, waarin ik een zestal jaren werkte aan de Universiteit van Wisconsin (USA) aan: small-scale-waste systems. De uitgangspunten van Lettinga zijn realistisch, ook voor Nederlandse omstandigheden. Wij werkten in de jaren zeventig met een interdisciplinair team, bestaande uit engineers, bodemkundigen, virologen en microbiologen. Woningen in landelijke gebieden en in de meeste voorsteden in de USA hebben geen riolen, omdat dit veel te duur is, maar on-site waste disposal systems. Vaak voor iedere woning maar soms ook gecombineerd. Meestal bestaat het systeem uit een septic tank, waarvan het effluent door middel van bodempercolatie wordt gezuiverd. Vaak kan gebruik worden gemaakt van de zwaartekracht om het water in het bed te laten stromen: het systeem is eenvoudig, goedkoop en zeer bedrijfszeker. Er is in de USA en elders al dece
nnia lang veel geexperimenteerd met afvalscheiding, zoals ook genoemd door Lettinga, en verschillende vormen van aerobe en anaerobe afval behandeling. Vaak bleken dergelijke systemen onder experimentele condities goed te werken maar niet in de praktijk omdat het onderhoud van deze complexe en relatief kostbare systemen te wensen overliet. De meest succesvolle systemen waren uiteindelijk de septic tank, gevolgd door een met grind gevuld bed van waaruit het afvalwater in de bodem infiltreerde. Door het afvalwater zorgvuldig te doseren, op basis van bodemfysische berekeningen, kon een uitstekende zuivering worden bereikt tijdens de percolatie door de bodem.

De viroloog in ons team was stomverbaasd dat een armetierig zandgrondje de pathogene virussen effectiever verwijderde dan geactiveerde koolstof. Voor natte condities en voor slecht doorlatende gronden ontwierpen we de mound systems, waarbij infiltratie plaatsvond vanuit een met zand overdekt grindbed dat boven het oorspronkelijke bodemoppervlak was geplaatst in een hoop zand van ongeveer een halve meter hoog. Deze mounds waren een geliefd object voor landscaping. Er zijn van deze systemen inmiddels tienduizenden exemplaren gebouwd, die naarmate ze ouder worden steeds beter gaan functioneren omdat er een sterke biologische activiteit ontstaat die de percolerende en filtrerende eigenschappen van de grond versterkt. Over duurzaamheid gesproken! Omdat het woord bodem in het verhaal van Lettinga niet voorkomt, leek het me nuttig deze aardse dimensie even aan zijn overtuigend betoog toe te voegen.