©Wieger Wamelink
Die speciale kennis heeft Chris van Swaaij van de Vlinderstichting. Hij struint regelmatig door de Lumentuin op zoek naar vlinders en insecten. Tussen de andere paarsgekleurde orchideeën ontdekte Van Swaaij het zeldzame hondskruid (Anacamptis pyramidalis). Zeldzaam in deze contreien tenminste. Hondskruid komt volgens de verspreidingsatlas van Floron voornamelijk in Limburg en langs de kust voor en niet op de zandgronden in het binnenland.
Goed nieuws verspreidt zich snel. En zo ging een klein groepje liefhebbers van orchideeën gistermiddag op safari in de tuin van Lumen. Organisator van de tocht is Gab van Winkel, WUR-medewerker en hoofdredacteur van Orchideeën, het lijfblad van de Nederlandse Orchideeën Vereniging. Expeditieleider is Joop Spijker, voorzitter van de tuincommissie. Spijker weet precies waar de plant staat. En dat is maar goed ook, want het amper vijftien centimeter hoge ding valt nauwelijks op.
Pyramide
Maar als je het eenmaal weet, ziet-ie er toch net iets anders uit dan zijn buren, blijkt even later. Een iets andere tint paars, een pyramide-achtige vorm. Het hondskruid is de zesde soort orchidee in de tuin van Lumen. De andere zijn de rietorchis, de gevlekte orchis, de moeraswespenorchis, de brede wespenorchis en de vleeskleurige orchis. Alhoewel Spijker vreest voor de laatste; die is al twee jaar niet meer gezien.
Mergel
De tuin bij Lumen was in 1997 nog een maisakker, legt Spijker uit. Cultuurtechneut Ger Londo ontwierp de tuin, waarbij onder meer 75 centimeter van de bovengrond werd weggehaald. Op diverse plekken werd kalkrijke Limburgse mergel opgebracht. Bovendien werd zaad van hondskruid gezaaid. Aan die combinatie we nu, bijna twee decennia later waarschijnlijk het hondskruid te danken, denkt Spijker. Want de juiste bodem is een essentiële voorwaarde wil een orchidee voet aan de grond krijgen.
Hoe essentieel dat is, heeft de Belgische bioloog Hans Jacquemyn voorafgaand aan de safari een uur lang uitgelegd. Jacquemyn (KU Leuven)
bestudeert de relatie tussen mycorrhiza-schimmels en orchideeën. Orchideeën kunnen niet tot kieming komen zonder die schimmels. Elke soort orchidee heeft daarbij min of meer zijn eigen specifieke schimmelculturen. De Belg bestudeert de ingewikkelde ondergrondse netwerken en hun interacties die dat oplevert.
Van de ongeveer 40 soorten orchideeen die in ons land voorkomen, zijn er een handvol in de Lumentuin te vinden. De campus is daarmee een kleine orchideeën hotspot. Maar de tuin heeft meer te bieden. Op de oostelijke oever pronkt een heel veldje met de zeer zeldzame hauwklaver. Daarvan zijn maar een paar vindplaatsen bekend. Het gele bloempje staat er parmantig bij. Op een steenworp afstand raast het verkeer over de Mansholtlaan.